Skar?yski Wortal Turystyczny

Przedwio?nie dla regionalistów i mi?o?ników literatury kojarzy si? z powie?ci? Stefana ?eromskiego. Dla takich jak ja – biologów i turystów to zapowied? nowego sezonu.

Astronomiczna i astrologiczna wiosna rozpoczyna si? w punkcie wiosennej równonocy, w tym roku by?o to 20 marca o godzinie 18.26, kiedy S?o?ce wchodzi w znak Barana. Oprócz wiosny astronomicznej i astrologicznej wyst?puje poj?cie wiosny termicznej. Wed?ug przyjmowanych przez klimatologów kryteriów, tzw. wiosna termiczna ustala si?, gdy przez co najmniej trzy dni ?rednia dobowa temperatura powietrza utrzymuje si? pomi?dzy 5 a 10 stopniami C. Na obszarze Gór ?wi?tokrzyskich wiosna termiczna trwa zwykle od 15 marca do 5 czerwca, a pierwszy jej okres - przedwio?nie od 15 marca do 5 kwietnia. Na najwy?szych szczytach ?ysogór pojawia si? 10 dni pó?niej.
Ponadto wyró?niamy wiosn? fenologiczn?. Fenologia to nauka badaj?ca zjawiska okresowo?ci w ?yciu ro?lin i zwierz?t, zwi?zane z czynnikami klimatycznymi i zmian? pór roku. Fenologowie dziel? rok na 4 pory roku a w ka?dej z pór roku wyró?niaj? 3 okresy fenologiczne.
Wed?ug nich wiosna trwa oko?o 100 dni i sk?adaj? si? na ni?:
1. zaranie wiosny (przedwio?nie) – trwa ?rednio 40 dni, od 1 marca do 10 kwietnia, temperatury wahaj? si? od -10 do +15 stopni Celsjusza.
2. wczesna wiosna (pierwio?nie) - trwa równie? ok. 40 dni, od 10 kwietnia do 20 maja, temperatury wahaj? si? od -7 do +25 stopni Celsjusza.
3. pe?nia wiosny – trwa 20 dni, od 20 maja do 10 czerwca, temperatury wahaj? si? od -1 do +25 stopni Celsjusza.
Aktualnie zatem trwa pierwszy, a dla wielu z nas najpi?kniejszy, okres jakim jest przedwio?nie. Sygna?em jego rozpocz?cia wg. fenologów jest tajanie ?niegu i wyra?ne o?ywienie w przyrodzie. Zwiastunem budz?cej si? do ?ycia przyrody jest kwitnienie - zwane te? cz?sto pyleniem - leszczyny (Corylus avellana). ?atwo zauwa?ymy jej d?ugie m?skie kwiatostany - „kotki”, które intensywnie ?ó?to pyl? w czasie suchej i ciep?ej pogody. Trudniej dostrzec kwiaty ?e?skie, niepozorne i nabieraj?ce uroku dopiero przy dok?adniejszym przyjrzeniu si? ga??zkom, na których tkwi? czerwone p?dzelki otulone zimowymi ?useczkami.

Nieco pó?niej zaczyna pyli? olsza (Alnus glutinosa) i na wierzbach (Salix sp.) pojawiaj? si? „bazie”. W tym te? czasie zakwitaj? przebi?niegi (Galanthus nivalis), krokusy (Crocus scepusiensis), zawilce gajowe (Anemone nemorosa), przylaszczki (Hepatica nobilis), podbia? (Tussilago farfara), kacze?ce (Caltha palustris), ziarnop?on (Ficaria verna), oraz wawrzynek wilcze?yko (Daphne mezereum). Nad strumieniami i rzekami mo?na si? natkn?? na jego intensywnie pachn?ce (aby zwabi? pierwsze owady), ró?owe kwiaty wyrastaj?ce na jeszcze bezlistnych ga??zkach, cz?sto jeszcze w?ród le??cego wokó? ?niegu.

Przedwio?nie, poza zim?, jest jedn? z najd?u?szych fenologicznych pór roku. Mo?e ono trwa? przesz?o dwa i pó? miesi?ca. Niekiedy zaczyna si? bardzo wcze?nie - bo nawet w ostatnich dniach stycznia, ale czasami potrafi nadej?? dopiero z pocz?tkiem kwietnia.