Skar?yski Wortal Turystyczny | Content| Zamek w I??y

Prawa miejskie I??a uzyska?a w 1239 roku. Najbardziej chyba znanym zabytkiem miasta s? ruiny Zamku.
Najnowsze badania archeologiczne zdaj? si? potwierdza? przypuszczenia, ?e pierwsza siedziba Biskupów Krakowskich w I??y powsta?a w XIII wieku na terenie starego miasta po?o?onego w odleg?o?ci ok. 2 km na pó?noc od dzisiejszego. Miasto to lokowane by?o na prawie niemieckim przed 1260r. W miejscu tym istnia?, niewielkich rozmiarów (ok. 44 x 40 m) owalny gród obronny stoj?cy na stra?y miasta.

Ta pierwotna siedziba uleg?a zniszczeniu prawdopodobnie w wyniku najazdów tatarskich w 1240 lub 1241r i 1260. Informacje te nie s? jednoznacznie potwierdzone.
Wed?ug Jana D?ugosza wybudowanie murowanego Zamku zawdzi?czamy biskupowi Janowi Grotowi. Prawdopodobnie mia?o to miejsce w latach 1326-47. Prace archeologiczne nie potwierdzi?y wcze?niejszego istnienia w tym miejscu zamku drewnianego. Bez w?tpliwo?ci stwierdzono jednak, ?e zamek postawiono bezpo?rednio na pierwotnym pod?o?u.
Oko?o 30 lat po za?o?eniu zamek zosta? rozbudowany przez nast?pnego biskupa Floriana z Mokrska. Jemu te? przypisuje si? obwarowanie miasta i Zamku kamiennym murem. Zamek wzniesiono na szczycie stromego, naturalnego wzgórza wyra?nie dominuj?cego nad miastem.

Archeologowie udowodnili ponad wszelk? w?tpliwo??, ?e najstarsz? zachowan? budowl? Zamku jest kamienna, cylindryczna wie?a po??czona z obwodem warowny. Pe?ni?a ona funkcj? ostatniego punktu obrony. Wej?cie do wie?y prowadzi?o wewn?trznymi schodami znajduj?cymi si? od strony pó?nocnej nast?pnie po zewn?trznym ganku wchodzi?o si? do niej od strony zachodniej, kilka metrów powy?ej poziomu dziedzi?ca.

Znajduj?cego si? od zachodniej strony zamku wjazdu do zamku strzeg?a wie?a przedbramna.

Dost?pu do Zamku prawdopodobnie broni? te? drewniany most zwodzony.
Kolejne rozbudowy, dokonane mi?dzy innymi przez biskupów Jana Konarskiego, Filipa Padniewskiego i Marcina Szyszkowskiego, zmienia?y po trosze oblicze Zamku, który pomimo zniszcze? w dokonanych w czasie Potopu Szwedzkiego dotrwa? do II po?owy XVIII wieku. Ostatnimi pracami remontowymi przeprowadzonymi na zamku w 1782 roku by?y wymiana dachu na gotowy, oraz remont kapliczki na zboczu wzgórza zamkowego.

Wykonane wówczas prace inwentaryzacyjne dóbr biskupich pokazuj? zamek jako zrujnowany, bez szyb, ze zniszczonymi posadzkami, bramami i porozbijanymi (zapewne w poszukiwaniu skarbów) piecami. Wed?ug ówczesnych specjalistów Zamek nie nadawa? si? ju? do pe?nienia swojej funkcji.
Od tamtej chwili z zamkiem by?o ju? tylko gorzej. Cytuj?c informacj? zawarte na www.ilza.pl
„W 1789 roku na mocy postanowienia Sejmu Czteroletniego dobra biskupów krakowskich skonfiskowano na rzecz Skarbu Pa?stwa. Zamkowe oficyny stopniowo wydzier?awiano, u?ytkowuj?c tylko niewielk? jego cz???. W 1791 roku sp?on??a brama wjazdowa i siedziba starosty. Po rozbiorach zamek sta? si? w?asno?ci? pa?stwa austriackiego i urz?dzono w jego ruinach lazaret. Po wyj?ciu wojsk austriackich na zamku urz?dzano zabawy. W trakcie jednej z nich wybuch? ogromny po?ar, który dope?ni? dzie?a zniszczenia. Po?ar strawi? wszelkie pozosta?o?ci ruchomego wyposa?enia. Cz??? elementów budowli rozebrano wówczas gdy? grozi?y zawaleniem.
Ostatni lokator opu?ci? zamek w 1812 roku. Od tego czasu zamek sta? si? terenem pozyskiwania budulca do miasta. O skali tego procederu ?wiadczy umowa mi?dzy Rz?dem a Lewienem Sunderlandem - w?a?cicielem i??eckiej fabryki fajansu zezwalaj?ca mu na czerpanie budulca z ruin. Nie przeszkodzi? temu nawet nowy w?a?ciciel ksi??? Tadeusz Lubomirski, który zakupi? zamek a nast?pnie przekaza? go na rzecz Towarzystwa Opieki Nad Zabytkami Przesz?o?ci, które mia?o rozpocz?? jego odbudow?.
Zanim si? ona rozpocz??a zamek ponownie ucierpia? podczas dzia?a? wojennych w trakcie I Wojny ?wiatowej a nast?pnie w trakcie Kampanii Wrze?niowej w 1939 roku (8-9 wrzesie? Bitwa o I???). Zniszczeniu uleg?a wówczas przede wszystkim wie?a s?u??ca za doskona?y punkt obserwacyjny.”

Obecnie w Zamku trwaj? prace konserwatorskie. Wst?p na zamek jest bezp?atny. Op?acie podlega jedynie wej?cie na wie??. Zapraszam do zwiedzania, szczególnie do odwiedzenia I??y rowerami. Opis wycieczki rowerowej ze Skar?yska znajdziecie w Wortalu, w artykule „Cel wycieczki… I??a”

Informacje o historii Zamku zaczerpni?to z:
www.zamki.pl
www.ilza.pl

Opracowanie i foto: Nski

Opublikowane: 2006-05-30 (16104 odsłon)

[ Wróć ]