Trzyszcz piaskowy (Cicindela hybrida) jest drapie?nym chrz?szczem. Nale?y do rodziny TRZYSZCZOWATYCH (Cicindelidae), która liczy oko?o 1500 gatunków ?yj?cych na ca?ym ?wiecie. Te smuk?e, drapie?ne chrz?szcze o d?ugich odnó?ach, du?ych oczach i silnym aparacie gryz?cym szybko biegaj? i b?yskawicznie zrywaj? si? do lotu. Trzyszcza piaskowego spotkamy w suchych, jasnych lasach, na piaszczystych wrzosowiskach, na wydmach ?ródl?dowych i drogach le?nych. W?druj?c le?n? nagrzan? s?o?cem drog? zauwa?ymy umykaj?ce nam spod nóg niewielkie chrz?szcze, które po wyl?dowaniu i z?o?eniu skrzyde? nikn? nam z oczu wtapiaj?c si? w t?o. Doros?e osobniki tego gatunku osi?gaj? wielko?? od 14 do 18 mm. Pokrywy skrzyde? s? jasnobr?zowe z ?ó?tawym rysunkiem, spód cia?a jak i ca?y odw?ok metalicznie zielone a uda i golenie nóg koloru miedzianego z zielonymi stopami. Jest bardzo ruchliwy i szybki. Du?e, wypuk?e i szeroko rozstawione oczy i pot??ne ?uwaczki aparatu g?bowego wskazuj? na drapie?ny tryb ?ycia. Poluje z zasadzki cz?sto zmieniaj?c po?o?enie przesuwaj?c si? o tak? odleg?o?? ile wynosi jego pole widzenia tj. oko?o 25 cm. Zbli?aj?cego cz?owieka spostrzega z oko?o 2 – 3 metrów i gwa?townie rzuca si? do ucieczki. Podej?cie do niego i wykonanie zdj?cia wymaga cierpliwo?ci. Drapie?ne s? tak?e larwy trzyszcza, których rozwój trwa oko?o 16 miesi?cy. Maj? one du??, tward? g?ow?, a ca?ym swym wygl?dem za? przypominaj? czerwie. Czyhaj? na swe ofiary z rozwartym aparatem gryz?cym w pionowo wygrzebanych g??bokich norkach. ?api? przechodz?ce owady, a nast?pnie rozszarpuj? je w swych kryjówkach.
 |
Trzyszcz piaskowy. |
fot. A. Sta?kowiak |
Polska nazwa nie w pe?ni oddaje charakter tego efektywnego drapie?nika. Anglicy nazywaj? go tiger beetle czyli chrz?szcz tygrysi. Niektórzy uwa?aj?, ?e jest najszybszym stworzeniem na ziemi. poniewa? w ci?gu sekundy przemieszcza si? na odleg?o?? 171 razy wi?ksz? od d?ugo?ci jego cia?a. Porównuj?c rozmiary trzyszcza i najszybszego kota - geparda, to gepard chc?c dorówna? trzyszczowi musia?by porusza? si? z pr?dko?ci? 770 km/godz.
Jest doskona?ym, wyspecjalizowanym drapie?nikiem. Ofiarami jego padaj? mrówki Formicidae(które s? podstaw? diety) a ponadto: koniki polne, larwy motyli, ma?e chrz?szcze z rodzajów Carabidae, Cantharidae, Elateridae, Chrysomelidae, Curculionidae i Collembola. Podstawowym czynnikiem aktywuj?cym trzyszcza do polowania jest temperatura. Aktywny jest w ciep?e dni. Przy zbyt niskiej temperaturze otoczenia przez ca?? dob? mo?e przebywa? zagrzebany w piasku. Wydostaje si? z podziemnych norek, gdy powierzchnia piasku nagrzeje si? do oko?o 28 º C. Po wyj?ciu na powierzchni? pocz?tkowo nie szuka po?ywienia tylko wygrzewa si? w s?o?cu, do czasu, a? temperatura cia?a wzro?nie co umo?liwia mu aktywne dzia?anie. Jest to zjawisko typowe dla zwierz?t zmiennocieplnych i nazywamy je termoregulacj? behawioraln?. Zbytnie nagrzanie te? nie jest korzystne i gdy temperatura cia?a zbli?a si? do 35 º C chrz?szcz unosi si? wysoko na nogach odsuwaj?c cia?o o od rozgrzanego pod?o?a. Gdy piasek nagrzeje si? do oko?o 44 º C trzyszcz kopie nork? i zagrzebuje si? w niej unikaj?c przegrzania. Interesuj?ca jest strategia polowania.
 |
Trzyszcz piaskowy. |
fot. A. Sta?kowiak |
Trzyszcz wyznacza teren polowania na odkrytej przestrzeni i patroluje go przebiegaj?c szybko na niewielk? odleg?o?ci, zatrzymuje si?, znów przy?piesza by po chwili zastygn?? w bezruchu na kilka sekund. Zwykle przemieszcza si? w okre?lonym kierunku po czym nagle obraca si? i biegnie w innym kierunku. Patroluj?c teren poszukuje ofiar. Ruchoma zdobycz zwykle jest „namierzana” z odleg?o?ci oko?o 16 - 25 cm., ale wi?ksze paj?ki trzyszcz zauwa?a z odleg?o?ci 30 cm., a mniejsze mrówki z 10 – 15 cm.
 |
Trzyszcz piaskowy. |
fot. A. Sta?kowiak |
Po wykryciu ofiary nast?puje sekwencja typowych zachowa?, które opisywane s? w 4 krokach:
1) zmiana pozycji cia?a z poziomej do przyczajonej, pochylonej postawy
2) ustawienie d?ugiej osi cia?a w kierunku wizualnego bod?ca, co jest równoznaczne z rozpocz?ciem ataku, polegaj?cym na szybkim podbiegni?ciu w kilku skokach przerywanych zastyganiem w bezruchu (zatrzymywanie si? jest niezb?dne do obserwacji zmian po?o?enia poruszaj?cej si? ofiary i wprowadzenia poprawek w kierunku ataku)
3) uk?szeniu ofiary
4) po?arciu zdobyczy.
G?ównymi czynnikami wyzwalaj?cymi reakcj? s? wielko?? i ruch ofiary, dodatkowymi mog? by? kszta?t i kontrastowe ubarwienie.
 |
Trzyszcz piaskowy. |
fot. A. Sta?kowiak |
Na podstawie : Phyllis M. Pineda; Foraging, Pursuit and Attack Mechanisms of Adult Tiger Beetles (Coleoptera: Cicindelidae).
A. Sta?kowiak
Prawa autorskie © Skar?yski Wortal Turystyczny Wszystkie prawa zastrzeżone.
