Muzeum Zag??bia Staropolskiego w Sielpi
Muzeum Zag??bia Staropolskiego
Do 1921 roku w kompleksie budynków s?ycha? by?o gwar robotników, turkot maszyn, a nad nim unosi? si? dym z pieca w pudlingarni. Kilka lat pó?niej utworzono w obiekcie Muzeum Techniki, b?d?ce fili? warszawskiej centrali. Do dzi?, z przerw? na okres II wojny ?wiatowej, Muzeum otwarte jest na zwiedzaj?cych.
Tu? za grobl? zalewu w Sielpi, przez któr? poprowadzona jest droga z Ko?skich do Kielc, znajduje si? Muzeum Zag??bia Staropolskiego. Muzeum to jest jednym z najcenniejszych, pod wzgl?dem historycznym, zabytków przemys?owych w naszym kraju i Europie. Zachowa?y si? w nim eksponaty metalurgiczne: g?ównie maszyny i urz?dzenia, które sw? ?wietno?? prze?ywa?y w XIX wieku.
Historia tego obiektu si?ga tzw. okresu staszicowskiego.
fot. Z. P. Kotarba
Zak?ad metalowy zbudowany zosta? pomi?dzy 1824 a 1842 rokiem. Oprócz wspomnianego ksi?dza Stanis?awa Staszica walnie do budowy zak?adu przyczyni? si? inny reformator, ksi??? Ksawery Drucki – Lubecki, b?d?cy w?a?cicielem kilku maj?tków na Kielecczy?nie. To oni zwrócili si? do francuskiego in?yniera Filipa de Girarda, budowniczego wielu podobnych obiektów w Polsce, aby zak?ad zaprojektowa? i nadzorowa? jego budow?. W tym miejscu warto przypomnie?, ?e Filip de Girard by? jednym z najwi?kszych XIX - wiecznych wynalazców i naukowców. Zajmowa? si? chemi?, w?ókiennictwem i górnictwem. To on wynalaz? m.in. czesark? do lnu, maszyn? wytwarzaj?c? prz?dz? z paku? oraz skonstruowa? prz?dzark? produkuj?c? tak cienkie nici, ?e z 1 kg w?ókna lnianego mo?na by?o uzyska? ni? d?ugo?ci niemal 150 km. Przy jego pomocy za?o?ono pierwsz? w kraju mechaniczn? prz?dzalni? lnu w Marymoncie (1831), a w 1833 roku parow? tkalni? w Rudzie Guzowskiej, któr? rok pó?niej zacz?to nazywa? na cz??? wynalazcy ?yrardowem.
Wracaj?c do Sielpi nale?y wspomnie?, ?e zak?ad sk?ada? si? z kilku hal, po??czonych ze sob?. W g?ównej hali produkcyjnej znajdowa?y si? maszyny i urz?dzenia, których nap?d zapewnia?y dwa ?elazne ko?a wodne. Jedno z nich, to wi?ksze o ?rednicy 8,5 metra i wadze ponad 80 ton, projektu genialnego, wymienionego wcze?niej Francuza, ocala?o do dzi? i jest bodaj najwi?kszym tego typu obiektem w Europie.
W halach bocznych znajdowa?y si? m.in. piece pudlingowe ( do ?wie?enia surówki – oczyszczania jej z domieszek) produkuj?ce wysokiej jako?ci stal. Znajdowa?y si? tak?e walcarki, m?oty, obrabiarki, tokarki i inne tego typu urz?dzenia. Nale?y doda?, ?e wszystkie te urz?dzenia by?y wytworem wyobra?ni, my?li technicznej i pracy polskich in?ynierów z wiod?cych wówczas zak?adów w podkieleckim Bia?ogonie, Rejowie i Wierzbniku – Starachowicach.
fot. Z. P. Kotarba
Zak?ad ten pracowa? nieprzerwanie do 1921 roku, by kilka lat pó?niej sta? si? placówk? muzealn? i zarazem fili? Muzeum Techniki w Warszawie.
Od 1967 roku, pod koniec lata, w obiekcie organizowane s? obozy naukowe studentów Politechniki Cz?stochowskiej. Pod okiem kadry naukowo – technicznej rekonstruuj? i odnawiaj? urz?dzenia oraz maszyny. Od dwóch lat buduj? od podstaw piec pudlingowy, który by? mo?e ju? w przysz?ym roku po raz pierwszy zostanie rozgrzany. B?dzie to na pewno pierwszy w ?wiecie, czynny, tego typu obiekt.
fot. Z. P. Kotarba
Oprócz wn?trz Muzeum godne obejrzenia s? drogowe maszyny parowe oraz inne urz?dzenia znajduj?ce si? na dziedzi?cu obiektu. Warto tak?e zobaczy? kana? biegn?cy od zasuwy w grobli zalewu a? do ko?a wodnego. Raz w roku, podczas imprezy plenerowej, jak? s? „Ku?nice Koneckie”, puszczana jest woda nap?dzaj?ca ko?o wodne i maszyny na chwil? „o?ywaj?”.
?ród?o: www.gory.pl
Tekst i foto Zbigniew Piotr Kotarba Prawa autorskie © Skar?yski Wortal Turystyczny Wszystkie prawa zastrzeżone. Opublikowane: 2006-02-04 (16207 odsłon) [ Wróć ] |
