Muzeum Zag??bia Staropolskiego w Sielpi
Muzeum Zag??bia Staropolskiego
Do 1921 roku w kompleksie budynków s?ycha? by?o gwar robotników, turkot maszyn, a nad nim unosi? si? dym z pieca w pudlingarni. Kilka lat pó?niej utworzono w obiekcie Muzeum Techniki, b?d?ce fili? warszawskiej centrali. Do dzi?, z przerw? na okres II wojny ?wiatowej, Muzeum otwarte jest na zwiedzaj?cych.
Tu? za grobl? zalewu w Sielpi, przez któr? poprowadzona jest droga z Ko?skich do Kielc, znajduje si? Muzeum Zag??bia Staropolskiego. Muzeum to jest jednym z najcenniejszych, pod wzgl?dem historycznym, zabytków przemys?owych w naszym kraju i Europie. Zachowa?y si? w nim eksponaty metalurgiczne: g?ównie maszyny i urz?dzenia, które sw? ?wietno?? prze?ywa?y w XIX wieku.
Historia tego obiektu si?ga tzw. okresu staszicowskiego.
![](http://turystyka.skar.pl/Foto/artykuly/sielpia1.jpg)
fot. Z. P. Kotarba
Zak?ad metalowy zbudowany zosta? pomi?dzy 1824 a 1842 rokiem. Oprócz wspomnianego ksi?dza Stanis?awa Staszica walnie do budowy zak?adu przyczyni? si? inny reformator, ksi??? Ksawery Drucki – Lubecki, b?d?cy w?a?cicielem kilku maj?tków na Kielecczy?nie. To oni zwrócili si? do francuskiego in?yniera Filipa de Girarda, budowniczego wielu podobnych obiektów w Polsce, aby zak?ad zaprojektowa? i nadzorowa? jego budow?. W tym miejscu warto przypomnie?, ?e Filip de Girard by? jednym z najwi?kszych XIX - wiecznych wynalazców i naukowców. Zajmowa? si? chemi?, w?ókiennictwem i górnictwem. To on wynalaz? m.in. czesark? do lnu, maszyn? wytwarzaj?c? prz?dz? z paku? oraz skonstruowa? prz?dzark? produkuj?c? tak cienkie nici, ?e z 1 kg w?ókna lnianego mo?na by?o uzyska? ni? d?ugo?ci niemal 150 km. Przy jego pomocy za?o?ono pierwsz? w kraju mechaniczn? prz?dzalni? lnu w Marymoncie (1831), a w 1833 roku parow? tkalni? w Rudzie Guzowskiej, któr? rok pó?niej zacz?to nazywa? na cz??? wynalazcy ?yrardowem.
Wracaj?c do Sielpi nale?y wspomnie?, ?e zak?ad sk?ada? si? z kilku hal, po??czonych ze sob?. W g?ównej hali produkcyjnej znajdowa?y si? maszyny i urz?dzenia, których nap?d zapewnia?y dwa ?elazne ko?a wodne. Jedno z nich, to wi?ksze o ?rednicy 8,5 metra i wadze ponad 80 ton, projektu genialnego, wymienionego wcze?niej Francuza, ocala?o do dzi? i jest bodaj najwi?kszym tego typu obiektem w Europie.
W halach bocznych znajdowa?y si? m.in. piece pudlingowe ( do ?wie?enia surówki – oczyszczania jej z domieszek) produkuj?ce wysokiej jako?ci stal. Znajdowa?y si? tak?e walcarki, m?oty, obrabiarki, tokarki i inne tego typu urz?dzenia. Nale?y doda?, ?e wszystkie te urz?dzenia by?y wytworem wyobra?ni, my?li technicznej i pracy polskich in?ynierów z wiod?cych wówczas zak?adów w podkieleckim Bia?ogonie, Rejowie i Wierzbniku – Starachowicach.
![](http://turystyka.skar.pl/Foto/artykuly/sielpia2.jpg)
fot. Z. P. Kotarba
Zak?ad ten pracowa? nieprzerwanie do 1921 roku, by kilka lat pó?niej sta? si? placówk? muzealn? i zarazem fili? Muzeum Techniki w Warszawie.
Od 1967 roku, pod koniec lata, w obiekcie organizowane s? obozy naukowe studentów Politechniki Cz?stochowskiej. Pod okiem kadry naukowo – technicznej rekonstruuj? i odnawiaj? urz?dzenia oraz maszyny. Od dwóch lat buduj? od podstaw piec pudlingowy, który by? mo?e ju? w przysz?ym roku po raz pierwszy zostanie rozgrzany. B?dzie to na pewno pierwszy w ?wiecie, czynny, tego typu obiekt.
![](http://turystyka.skar.pl/Foto/artykuly/sielpia3.jpg)
fot. Z. P. Kotarba
Oprócz wn?trz Muzeum godne obejrzenia s? drogowe maszyny parowe oraz inne urz?dzenia znajduj?ce si? na dziedzi?cu obiektu. Warto tak?e zobaczy? kana? biegn?cy od zasuwy w grobli zalewu a? do ko?a wodnego. Raz w roku, podczas imprezy plenerowej, jak? s? „Ku?nice Koneckie”, puszczana jest woda nap?dzaj?ca ko?o wodne i maszyny na chwil? „o?ywaj?”.
?ród?o: www.gory.pl
Tekst i foto Zbigniew Piotr Kotarba Prawa autorskie © Skar?yski Wortal Turystyczny Wszystkie prawa zastrzeżone. Opublikowane: 2006-02-04 (15787 odsłon) [ Wróć ] |