rozwój historyczny w XX w
GMINA SUCHEDNIÓW W DWUDZIESTOLECIU MI?DZYWOJENNYM
ADMINISTRACJA, RADA GMINNA, LUDNO??
11 XI. 1918 r. powsta?a znów niepodleg?a Rzeczpospolita Polska. W odnowionej strukturze administracyjnej kraju, gmina znalaz?a si? w starostwie i województwie kieleckim. Okoliczn? ludno?? w pierwszych powojennych latach stanowili drobni rolnicy, w?a?ciciele ma?ych sklepów, rzemie?lnicy, garstka inteligencji ( lekarze, aptekarz, duchowni, urz?dnicy, nauczyciele, potomkowie rodów szlacheckich). Wed?ug spisu z 1921 r. gmina liczy?a 449 mieszka?ców ( z czego 1114 pochodzenia ?ydowskiego, 6 - rosyjskiego, 2 - niemieckiego, 3 - czeskiego). Gmina zajmowa?a du?y obszar i stanowi?y j? wioski : Baranów (93 domy), Berezów (86), B?oto (103), Bugaj (41), J?drów (23), Kleszczyny (175), Kruk (50), Stokowiec (9
, Wierzbka (37). W Suchedniowie by?o 1046 domów usytuowanych przy ul. Kieleckiej, Ko?ciuszki, Ko?cielnej, Pasternik, Dolnej, Jasnej, Nowej, Polnej, Ogrodowej, Mickiewicza, Handlowej, Spokojnej, Bodzenty?skiej, D?ugiej, S?owackiego.
Wed?ug spisu z 1931 r. gmin? zamieszkiwa?o 15088 mieszka?ców a w 1939 r. sam Suchedniów liczy? 7047 osób. W wyniku kryzysu gosp. Lat 20-tych i rozwoju Staropolskiego Okr?gu Przemys?owego w Skar?ysku, Starachowicach i Kielcach, nast?pi?a znaczna emigracja, cz?sto ca?ych rodzin.
Du?? grup? etniczn? w Suchedniowie stanowili ?ydzi (w 1918 r. -600, w 1926 r. -642, w 1939 r. -725). Gmina ?ydowska znajdowa?a si? w Bodzentynie, jednak w Suchedniowie posiadali bo?nic? i szko??.
W1933 r. nast?pi?a reforma administracyjna, gmina Suchedniów zosta?a podzielona na 21 gromad ( Baranów, Berezóow, B?oto, Czerwona Górka, Gózd, J?grzna, Kleszczyny, Kruk, Krzy?ka, ??czna, Michniów, Ostojów, Pod?azie, Podzagna?szcze, Rejów, Stokowiec, Suchedniów, Wierzbka, Zagórze, Zalezianka, Zaskale).
W?adz? wykonawcz? w gromadzie stanowi? so?tys wybierany przez rad? gromadzk?, gmin? zarz?dza? wójt,. Organem uchwalaj?cym by?a rada gminna, wykonawczym - zarz?d gminy. Rada gminy kontrolowa?a dzia?alno?? wójta, przyznawa?a honorowe obywatelstwa miasta, zajmowa?a si? leczeniem biednych, utrzymywaniem sierot, aresztu gminnego. Mieszka?cy gminy uczestniczyli w pracach sejmików i rad powiatowych.
?YCIE PARAFIALNE
Parafia Suchedniów nale?a?a do Diecezji Sandomierkiej i liczy?a 6000 osób. Przy parafii dzia?a?o Ko?o M?odzie?y Katolickiej, Stowarzyszenie Pa? Mi?osierdzia im. ?w. Wincentego a Paulo, Solidacja Maria?ska i Krucjata Trze?wo?ci. Organizowa?y one imprezy kulturalne ,z których dochód przeznaczany by? dla biednych.
ZYCIE GOSPODARCZE
Gmina posiada?a s?abe grunty - 5 i 6 klasy bonitacyjnej. Przewa?a?y gospodarstwa rolne o pow. Od 0.5 ha do 2 ha. Najlepsz? produkcj? otrzymywa?y gospodarstwa w Kleszczynach i B?ocie. W okolicy ma?o by?o pastwisk, s?abo rozwija?a si? hodowla zagrodowa. S?abe by?o wykorzystanie maszyn i urz?dze? mechanicznych. W 1930 r. powsta?o Kó?ko Rolnicze „Gromada” w Baranowie
a w 1935 r. przy Radzie Gminnej powo?ano Komisj? Roln?, której celem by?o popieranie rolnictwa i pomoc rolnikom.
Opisywany obszar posiada? dobre warunki dla rozwoju przemys?u, bogate tradycje oraz dogodne warunki komunikacyjne. W l. 20- tych istnia?y w Suchedniowie dwie du?e fabryki, które na pewien czas wyznacza?y rozwój gminy. Jedn? z nich by?a fabryka Starkego na terenie dawnej ku?nicy „Baltazarek”( obecnie teren FUT), czyli Suchedniowska Fabryka Odlewów
( wytwarzaj?ca rury wodoci?gowe, kanalizacyjne, odlewy maszynowe, maszyny rolnicze), zatrudniaj?ca w 1925 r. - 687 robotników a w 1927 r. - 1270 osób. W 1938 r. wytwarzano tu urz?dzenia pomocnicze dla przemys?u zbrojeniowego.
Drugim wa?nym zak?adem by?a fabryka ceramiczna W?drychowskiego z pok?adami gliny w pobliskiej Baranowskiej Górze. Rozwin??a si? tu produkcja kamionki kwasoodpornej.
Du?? rol? w Suchedniowie odgrywa? przemys? drzewny. Sprzyja?a temu blisko?? lasów i bogaty drzewostan. Na omawianym terenie istnia?o wtedy 10 tartaków.
Nie wykorzystano mo?liwo?ci utworzenia przemys?u papierniczego, cho? istnia?ly ku temu doskona?e warunki ( lasy i rzeka). Si?a wodna wykorzystana zosta?a natomiast w 6 istniej?cych m?ynach (w Berezowie, Ostojowie, Ogonowie, J?drowie, Baranowie).By?y te? dwie kopalnie gliny: w Baranowie i na Kruku oraz kopalnia piaskowca w Stokowcu.
Wi?kszo?? warsztatów rzemie?lniczych istniej?cych na terenie gminy znajdowa?a si? w r?kach ?ydowskich. W 1929 r. powsta?a Izba Rzemie?lnicza. G?ównymi rzemios?ami by?o krawiectwo i szewstwo. Zak?adów w?dliniarskich by?o 12, piekarni - 5. Produkowano i naprawiano maszyny rolnicze, by?a te? olejarnia. W J?drowie, B?ocie i Baranowie rozwija?o si? cha?pnictwo ( produkcja mebli). W cha?pnictwie pracowa?o 200 osób.
Pr??nie dzia?a?a komunikacja, istnia?o doro?karstwo w kursach na stacj? kolejow? i do pobliskich miejscowo?ci. Je?dzi?y te? prywatne autobusy „Sokó?”,i „Suchedniowianka”, kursuj?ce codziennie do Kielc. Od 1924 r. dzia?a? w Suchedniowie motel dla letników.
W Kleszczynach i w Berezowie dzia?a?a Spó?dzielnia Spo?ywców,
zmieniona w 1924 r. w Okr?gowe Spó?dzielcze Stowarzyszenie Spó?dzielców. Powsta?y wtedy liczne sklepy spo?ywcze, wielobran?owe, jatki mi?sne. G?ównie jednak by? to handel prywatny. We czwartki odbywa?y si? w Suchedniowie jarmarki przy ul. Kieleckiej i Powsta?ców. Od 1909 r. istnia?a Kasa Zapomogowo-Po?yczkowa, a od 1922 r. Bank Spó?dzielczy ( do dzi? w tym samym miejscu).
Od 1935 r. dzia?a?a Komisja Drogowa, zajmuj?ca si? planowaniem i budow? dróg. Droga pa?stwowa Warszawa - Kraków biegn?ca przez gmin? otrzyma?a w 1938 r. asfaltow? nawierzchni?. Drog? powiatow? by?a ul. Berezów, prowadz?ca do Bodzentyna. W tym czasie na rzece Kamionce zbudowano 7 murowanych mostów.
Elektryfikacje rozpocz?to w 1929 r. ( najpierw centrum Suchedniowa). W gminie dzia?a?y dwie Ochotnicze Stra?e Po?arne. W mie?cie istnia?a ?a?nia publiczna.
?YCIE SPO?ECZNO - POLITYCZNE, ZWI?ZKI ZAWODOWE, STOWARZYSZENIA
Najwi?kszymi wp?ywami w?ród mieszka?ców gminy cieszy?a si? w l. 20-tych PPS.W zak?adach Starkego, w tartakach za?o?ono zwi?zki zawodowe. By?y te? stowarzyszenia skupiaj?ce miejscow? inteligencj?, które wnios?y du?y wk?ad w ?ycie kulturalne i spo?eczne gminy :
- ko?o Ligi ochrony Powietrznej i Przeciwgazowej,
- Stowarzyszenie charytatywne Pa? Mi?osierdzia ?w. Wincentego a Paulo,
- Stowarzyszenie Domu Ludowego,
- charytatywno - kulturalna Liga Kobiet,
- Zwi?zek Strzelecki „Strzelec” (z siedzib? w obecnym budynku MKS „Orlicz”), który posiada? radio i rozpocz?? budow? stadionu sportowego,
- Zwi?zek Harcerstwa Polskiego, z hufcem obejmuj?cym swym zasi?giem prawie ca?y kielecki powiat ( w Suchedniowie i Ostojowie dzia?a?y ?e?skie dru?yny harcerskie i gromady zuchowe),
- ludno?? ?ydowska skupia?a si? w Centralnej Organizacji ?ydów Ortodoksów w Polsce - „Pokój Wiernych Izraelitów”( oddzia? prowincjonalny w Suchedniowie),
OCHRONA ZDROWIA
W 1928 r. otwarto w Suchedniowie fili? Powiatowej Kasy Chorych z Kielc a w 1918 r. aptek?. W l. 1920-21 czynny by? szpital polowy. Ogromn? s?u?b? medyczn? dla tego terenu niós? dr W. Poziomski. Z uwagi na malownicze po?o?enie gminy i jego wybitne walory klimatyczne, planowano utworzy? w J?drowie uzdrowisko. Wody rzek i stawów, lasy iglaste, tworzy?y swoisty mikroklimat. W Berezowie i Pasterniku zbudowano wiele pensjonatów.
?YCIE KULTURALNO - O?WIATOWE
W 1919 r. na obszarze gminy by?o 5 szkó? dwuklasowych tj. pierwszego i drugiego stopnia. Pierwsza szko?a siedmioklasowa powsta?a przy ko?ciele w Suchedniwie w 1926 r. , druga powsta?a na Pasterniku w 1932 r. Od 1913 r. Istnia?a w Ostojowie 3 – klasowa szko?a (od 1933 r. 3 – klasowa). W 1928 r. za?o?one zosta?o przedszkole w Suchedniowie.
Pierwsz? szko?? zawodow? by?a preparanda nauczycielska dzia?aj?ca w l 1919 – 26, kszta?c?ca rocznie ok. 30 osób. W jej miejsce powsta?a w 1926 r. ?e?ska szko?a zawodowa, kszta?c?ca w zawodzie krawieckim. Wi?kszo?? m?odzie?y doje?d?a?a jednak do szkó? w Kielcach, Skar?ysku i Radomiu.
?ycie kulturalne opisywanej gminy sta?o wówczas na wysokim poziomie. Przy Domu Ludowym powsta? teatr amatorski, biblioteka. Sta?e kino otwarto w 1930 r. By?y te? chóry ?piewacze, zespó? taneczny, orkiestra d?ta. Klub Urz?dników organizowa? wycieczki, zawody sportowe itp. Towarzystwo OSP w Ostojowie wydawa?o w l. 1929-31 „Gazet? Suchedniowsk?”, po?wi?con? aktualnym wiadomo?ciom z gminy oraz sprawom z kraju i ze ?wiata.
SPORT
Od 1916 r. rozwin?? dzia?alno?? klub sportowy „?wit” (pi?ka no?na i strzelectwo). W 1937 r. powsta?o nowoczesne boisko sportowe, 400- metrowa bie?nia, boiska do siatkówki, skocznie, trybuny. W 1931 r. dzia?a? klub sportowy „Strzelec” dzia?aj?cy przy Zwi?zku Strzeleckim, zmieniony w 1936 r. na „Orlicz” ( na wysokim poziomie sta?a pi?ka i lekka atletyka).
OKRES OKUPACJI HITLEROWSKIEJ , CZASY POWOJENNE
W czasie II wojny ?wiat. W okolicznych lasach mia?a miejsce dzia?alno?? partyzancka ( liczne akcje oddzia?ów AK „ponurego” i AK „Szarego”. W fabryce Ta?skich zorganizowano konspiracyjn? produkcj? pistoletów maszynowych „Sten”. W centrum miasta Suchedniowa utworzono getto. Na terenie gminy dokonywane by?y g?o?ne akty zbrodni (Suchedniów, Klonów). Najwi?ksz? by?a zag?ada wsi Michniów 1943 r., który sta? si? symbolem m?cze?nstwa wsi polskiej. O tragedii tego miejsca mówi zbiorowa mogi?a , rze?ba „ Pieta Michniowska” przedstawiaj?ca kobiet? ?wi?tokrzysk?, na kolanach której spoczywa cia?o syna - partyzanta. Jest tu Mauzoleum M?cze?stwa Wsi Polskiej z Izb? Pami?ci i 160 - metrow? Drog? Pami?ci Narodowej, przy której w efekcie stanie 817 krzy?y z nazwami polskich wsi spacyfikowanych podczas II wojny ?wiatowej.
Po wojnie Suchedniów zacz?? rozwija? sie jako pr??ne osiedle przemys?owe. Rozbudowano zak?ady przemys?owe: Fabryk? Urz?dze? Transportowych FUT (produkcja podno?nikowych wózków wid?owych), Zak?ady Wyrobów Kamionkowych „Marywil” ( naczynia i rury kamionkowe). Otworzono wiele ma?ych zak?adów przemys?owych.. W 1962 r. Suchedniów otrzyma? prawa miejskie. W 1974 r. odbudowano stary zbiornik wodny, przeznaczony dzi? dla celów rekreacyjnych.
GMINA SUCHEDNIÓW W LATACH 1962 - 1987
lata 60 -te
- 22 VII 1962 r. - nadanie praw miejskich dla Suchedniowa ( w granice miasta w??czono Kleszczyny, B?oto, Stokowiec, Baranów,
- uruchomienie linii autobusowej MPK nr 11 na trasie: Skar?ysko-Kam - Suchedniów - Ostojów,
- oddanie do u?ytku szko?y „Tysi?clatki” (dzisiejsza S. P. Nr 2 i gimnazjum),
- zorganizowanie Specjalnego O?rodka Szkolno-Wychowawczego na Baranowskiej Górze dla dzieci niepe?nosprawnych,
- oddanie do u?ytku miejskiej oczyszczalni ?cieków,
- otwarcie kina „Ku?nica”
lata 70-te
- likwidacja wieloszybikowej kopalni gliny w Suchedniowie,
- otwarcie zbiornika wodnego na rzece Kamionce,
- 1974 r. - reforma administracyjna kraju - powstaje miasto i gmina,
- powstaje Inspektorat O?wiaty i Wychowania,
- powstaje Towarzystwo Przyjació? Suchedniowa
lata 80-te
- otwarcie przedszkola w Suchedniowie,
- po??czenie szkó? zawodowych (szko?y ceramicznej ze szko?? metalow?,
- uruchomienie linii autobusowej MPK nr 32 na trasie Skar?ysko-Kam. - Suchedniów oraz dodatkowej linii MPK nr 11/1 na trasie Skar?ysko-Kam. - Suchedniów - Ostojów - ??czna.
GMINA SUCHEDNIÓW W LATACH 90-TYCH
- budowa uj?? wody w Michniowie z sieci? rozdzielcz? w kierunku Ostojowa
- budowa miejsko-gminnej biblioteki w Suchedniowie
- telefonizacja gminy
- modernizacja dróg miasta i gminy
- utworzenie technikum zawodowego i L.O. przy zespole szkó? zawodowych
- rozwój kultury i sztuki przy miejsko - gminnym domu kultury w Suchedniowie
- reforma o?wiaty – lokalizacja gimnazjum przy S.P. nr 2 w Suchedniowie
PLANY ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO MIASTA I GMINY , STRATEGIA ROZWOJU MIASTA I GMINY SUCHEDNIÓW NA NAJBLI?SZE LATA :
2/3 obszaru miasta i gminy stanowi? : Sieradowicki Park Krajobrazowy Suchedniowsko - Obl?gorski Park Krajobrazowy wraz ze swoimi otulinami. W zwi?zku z tym znaczny teren obj?ty zosta? ochron? krajobrazow? Na tym terenie nie mo?e wi?c powsta? ?aden uci??liwy przemys? (np.: nie ma mo?liwo?ci lokalizacji wysypiska ?mieci). Walory przyrodnicze musz? by? zachowane. Ochron? obj?ta jest te? ca?a dolina rzeki Kamionki, spe?niaj?ca du?? rol? w przewietrzaniu terenu (tworzony jest tu pas ochronny, wolny od zabudowy).
OBR?B MIASTA SUCHEDNIÓW :
- zagospodarowanie terenu przy zalewie (w zwi?zku z rozwojem sportu, rekreacji i letniska)
- zagospodarowanie terenu przy FUT,
- zagospodarowanie terenu na wschód od „Marywilu” ( znajduj? si? tu bogate
z?o?a wysokogatunkowej gliny, w zwi?zku z tym projekt otworzenia odkrywkowej kopalni gliny, sprzeczny jednak z za?o?eniami ochrony krajobrazowej terenu),
- planowany rozwój miasta w kierunku wschodnim (za torami kolejowymi), i w kierunku zachodnim od trasy E - 77 ( zabudowa mieszkaniowa z us?ugami).
-doko?czenie rozbudowy oczyszczalni ?cieków w Suchedniowie, budowa sieci kanalizacyjnej.
- plan budowy drogi szybkiego ruchu na zachód od trasy E - 77 z projektowanym zjazdem do Suchedniowa, przy którym powsta?oby centrum us?ugowo- handlowe
OBR?B GMINY:
- zagospodarowanie terenu przy zalewie w Mostkach w zwi?zku z rozwojem rekreacji i wypoczynku (projekt budowy domków letniskowych)
- budowa o?rodka rehabilitacyjnego na obrze?ach zalewu w Mostkach z w?asn? oczyszczalni? ?cieków,
- kanalizacja gminy (projekt budowy przepompowni przy rzece ?osienica, na granicy Suchedniowa i Ostojowa)
- gazyfikacja Ostojowa i cz??ci Mostek
- budowa drogi szybkiego ruchu, remonty, przebudowy dróg i chodników,
- o?wietlenie traktów jezdnych i pieszych
- rozwój turystyki i agroturystyki
Prawa autorskie © Skar?yski Wortal Turystyczny Wszystkie prawa zastrzeżone.
