Najstarsze domostwo w Polsce
Takiego odkrycia jeszcze w naszym kraju nie by?o? w ?mielowie przetrwa?y pozosta?o?ci chaty z epoki lodowcowej sprzed 17 tysi?cy lat
Ten niezwyk?y obiekt znajduje si? na skraju lessowej Wy?yny Sandomierskiej. Dotychczas ?mielów s?yn?? z fabryki porcelany. Mi?o?nicy przesz?o?ci wiedz?, ?e znajduje si? tam osada (na wzgórzu Gawroniec) sprzed pi?ciu tysi?cy lat, towarzysz?ca zabytkowi rangi ?wiatowej -kopalni krzemienia w Krzemionkach, te? z tego okresu.
Ale teraz dzieje tego miejsca wyd?u?aj? si? trzykrotnie. W ?mielowie (na wzgórzu Ma?y Gawroniec) zachowa?y si? resztki zbitej warstwy lessu i drobnego gruzu wapiennego, które tworzy?y podstaw? ?cian prastarego obiektu mieszkalnego. Archeolodzy natrafili tak?e na ?lady po s?upach i ?erdziach tworz?cych konstrukcj? no?n?. Same ?ciany chaty-sza?asu zrobione by?y prawdopodobnie ze skór.
Badania prowadzone s? w ramach programu poszukiwania osadnictwa z epoki lodowcowej na obrze?ach Gór ?wi?tokrzyskich. Realizuj? go wspólnie? Pa?stwowe Muzeum Archeologiczne w Warszawie oraz Instytut Archeologii Uniwersytetu Warszawskiego. Wykopaliskami w ?mielowie kieruj? Wilold Migal i Micha? Prze?dziecki.
Chata z epoki lodowcowej ma wymiary cztery na trzy metry. Wype?nia?a j? rozmyta spalenizna - pozosta?o?? po palenisku. Mimo ?e archeolodzy nie wyeksplorowali jej jeszcze do zupe?nie ja?owej warstwy niedotykanej przez cz?owieka, ju? wydobyli z "wn?trza" chaty sze?? tysi?cy krzemieni - narz?dzi oraz odpadów pozosta?ych po ich produkcji. Znale?li tak?e takie surowce jak obsydian (czarne, b?yszcz?ce szkliwo wulkaniczne) czy radiolaryt (krzemionkowa, czerwonawa ska?a pochodzenia organicznego). Najbli?sze nam miejsce ich wyst?powania znajduje si? dopiero kilkaset kilometrów od ?mielowa, na po?udnie od Karpat (S?owacja). Znalezienie tych surowców w ?mielowie ?wiadczy o ruchliwo?ci i dalekosi??nych kontaktach ludzi z epoki lodowcowej.
W obr?bie chaty zachowa?y si? tak?e p?ytki z wapienia. S?u?y?y jako podstawki do piecyków, prawdopodobnie k?adziono na nich rzeczy cenne i wa?ne, na przyk?ad po?ywienie. - Takie same p?ytki, z tego samego okresu, znajdowane s? w podobnych obiektach w zachodniej Europie; na niektórych widniej? wyryte mamuty, jest to jakby charakterystyczny "herb" ludzi, których archeolodzy zaliczaj? do tak zwanej kultury magdale?skiej. Jeszcze takiego "znaku firmowego nie znale?li?my, ale my?l?, ?e to tylko kwestia czasu - uwa?a Witold Migal.
- Przy chacie zlokalizowali?my równie? mocno ubit? warstw? lessu, by?a to wiod?ca do niej ?cie?ka, t?dy si? do niej chodzi?o; tym samym uda?o si? uchwyci? ca?? przestrze? ?yciow? tych ludzi - opowiada Micha? Prze?dziecki.
Obiekt mieszkalny odkopany na wzgórzu Ma?y Gawroniec
W epoce lodowcowej u podnó?a Gór ?wi?tokrzyskich kwit?o ?ycie
Witold Migal
Micha? Prze?dzicki
Mniej wi?cej 30 lat temu francuscy archeolodzy rozpocz?li badania nad technologi? obróbki krzemienia. Przeprowadzali eksperymenty, ?upali krzemie? metodami i narz?dziami dost?pnymi w epoce kamienia. Poznali technik? sprzed kilkunastu, a nawet kilkudziesi?ciu tysi?cy lat.
Równie? polscy badacze poszli t? drog?. Prowadzili eksperymenty, robili narz?dzia takie jak w epoce kamienia metodami z tej?e epoki. W rezultacie wiedza o tym, jak w ró?nych okresach pradziejów obrabiano krzemie?, jak wygl?daj? odpady z takiej produkcji, ogromnie posun??a si? do przodu.
W?a?nie to le?y u podstaw naszego odkrycia. Okaza?o si? bowiem, ?e to, co dawniej archeolodzy zbierali z powierzchni ziemi w regionie Gór ?wi?tokrzyskich i co okre?lali ogólnikowo jako materia? krzemienny z m?odszej epoki kamienia, czyli z okresu, gdy funkcjonowa?a kopalnia w Krzemionkach, jest niejednorodne. W?ród tych materia?ów umiemy ju? teraz wyró?nia? krzemienie nie tylko z m?odszej, ale i ze starszej epoki kamienia. W taki w?a?nie sposób natrafili?my w?ród krzemieni z Ma?ego Gawro?ca na zabytki nie sprzed pi?ciu tysi?cy lat, ale ponad trzykrotnie starsze.
Ponowny przegl?d krzemieni z wielu stanowisk u podnó?a (szeroko poj?tego) Gór ?wi?tokrzyskich stworzy? zupe?nie nowy obraz osadnictwa z okresu magdale?skiego. Kultura magdale?ska to nazwa, jakiej u?ywamy na okre?lenie charakterystycznych narz?dzi paleolitycznych, ale tak?e sztuki ludzi zamieszkuj?cych Europ? pod koniec ostatniego zlodowacenia. Nazwa ta pochodzi od stanowiska archeologicznego La Madeleine w departamencie Dordogne we Francji. Wcze?niej s?dzili?my, ?e tych starych stanowisk jest w naszym regionie jak na lekarstwo. Tymczasem jest ich du?o. W ubieg?ym roku "Rz" opisa?a grób dziecka z tego okresu, odkopany w Wilczycach, w?a?nie w tym regionie, ko?o Sandomierza. W tej chwili rysuje si? zupe?nie nowy obraz osadnictwa magdale?skiego na pó?noc od Karpat. Tu nie by?o jakiego? peryferyjnego obszaru tej kultury, lecz "porz?dny", ludny region. Dzi? nam si? wydaje, ?e w zasadzie nie odbiega? on, w niczym nie by? gorszy na przyk?ad od Basenu Paryskiego czy od terenów Niemiec, Szwajcarii, a tam przecie? archeolodzy lokuj? g?ówny obszar kultury magdale?skiej. Tyle ?e stanowiska w zachodniej Europie s? mniej zniszczone. Wynika to z wielu powodów, cho?by z warunków geologicznych. W regionie, który badamy, nast?puje pot??na erozja, kilka milimetrów rocznie. Wiele prastarych obiektów mieszkalnych oraz grobowych wysz?o na powierzchni? i uleg?o zniszczeniu, zosta?y po prostu rozorane. Dlatego tak? ogromn? warto?? ma odkrycie w ?mielowie.
not. k.k.
?ród?o - http://www.rzeczpospolita.pl/gazeta/wydanie_070208/nauka/nauka_a_2.html
Artyku? - KRZYSZTOF KOWALSKI
Foto - RAFA? GUZ/FOTORZEPA Prawa autorskie © Skar?yski Wortal Turystyczny Wszystkie prawa zastrzeżone. Opublikowane: 2007-02-08 (15337 odsłon) [ Wróć ] |
