Strona: 4/5
Tym bardziej, ?e zlokalizowana pracownia krzemienia czekoladowego z Rydna jest w?a?ciwie na dzie? dzisiejszy jedynym przyk?adem pracowni pozakopalnianej, produkuj?cej wióry ze sprowadzonych ob?upni lub rdzeni. Zapewne kilkurodzinna grupa obozowa?a wówczas w Grzybowej Górze, w bogatym ?rodowisku le?nym (M. Ziembi?ska, J. Niklewski 1967; H. Królik 1978, 5-6).
Now?, mezolityczn? jako?? (VIII tysi?clecie p.n.e.) przynosz? na omawiany teren kultury tzw. technokompleksu pó?nocnego, nazywane te? wieloznacznym terminem kultura Maglemose (S. K. Koz?owski 1989, 94). Z najm?odszej fazy tego technokompleksu (wspólnota postmaglemoska, kultura komornicka, kultura chojnicko-pie?kowska, ) pochodz? ostrza z Nowego M?yna.
Kolejna kultura, janis?awicka (m?odsza ni? 6000 p.n.e.) reprezentowana jest przez jednosza?asowe obozowisko Rydno XIII/59 (S. K. Koz?owski 1972, 123-124; M. Kobusiewicz 1973, 104; J. K. Koz?owski, S. K. Koz?owski 1977, 223; J. K. Koz?owski 1989, 121;), a gospodarka tego obszaru nadal opiera?a si? na eksploatacji i przeróbce krzemienia czekoladowego ( B. Ginter 1965, 5-19; S. Krukowski, A. Nowakowski 1976; R. Schild, M. Marczak, H. Królik 1975; stan bada? zob. R. Schild, Z. Sulgostowska 1997). Rejon ten znalaz? si? wówczas w orbicie kontaktów handlowych z plemionami neolitycznymi eksploatuj?cymi wychodnie obsydianu w Górach Bukowych i na Wy?ynie Zempli?skiej, o czym przekonuj? wyroby z obsydianu na stanowiskach kultury janis?awickiej z Rydna (A. Kulczycka-Leciejewiczowa 1979).
Znaleziono tu równie? importy jaspisu znad Wagu (H. Królik 1978, 6). Z m?odszej epoki kamienia, neolitu (od ok. 5000/4500 p.n.e.), wyst?pi?y na omawianym terenie zjawiska ??czone z kultur? pucharów lejkowatych (ok. 3300-2400 p.n.e.).
Prawdopodobnie by?a to pierwsza kultura neolityczna o miejscowej genezie, która powsta?a na Ni?u ¦rodkowoeuropejskim w wyniku wielowiekowego oddzia?ywania m?odszych kultur pochodzenia po?udniowego. Tak?e i tym razem przemys? ludno?ci zamieszkuj?cej obszar Rydna oparty by? na krzemieniu czekoladowym i eksploatacji hematytu (K. Ja?d?ewski 1931, 65; 1981, 215; A. Kulczycka-Leciejewiczowa 1979; R. Schild, H. Królik 1981, 65; J. Lejawa 1988, 74; zob. B. Balcer 1988, 49-100).
Ówczesne osadnictwo koncentruje si? w niedalekim oddaleniu od wody, ale na wysokich terasach i kraw?dziach wysoczyzn (J. Gurba 1989, 221-227).
Potwierdzone jest masowe rozchodzenie si? krzemienia czekoladowego we wczesnej fazie kultury lendzielskiej, na po?udnie wzd?u? Wis?y i Sanu (M. Kaczanowska 1989, 346), co po raz kolejny potwierdza domniemanie o du?ym znaczeniu Kamiennej, jako szlaku wymiany handlowej i dystrybucji surowców (o zwi?zkach osad neolitycznych z kopalniami krzemienia por. B. Balcer 2002).
Kolejna kultura - amfor kulistych (oko?o 3000-zanik po 2000 p.n.e.) reprezentowana by?a przez grup? ?rodkowopolsk?. W tym czasie spad? udzia? krzemienia czekoladowego w produkcji narz?dzi na rzecz krzemienia pasiastego z Krzemionek Opatowskich
. Nadal du?? rol? odgrywa? hematyt z kopalni w okolicach Skar?yska. Analizy chemiczne barwników z Mogi?y (pod Krakowem) i Boguchwa?y (rzeszowskie) potwierdzaj? funkcjonowanie tych?e kopal? w neolicie i rozchodzenie si? barwnika obrabianego na terenie Rydna ( A. Dzieduszycka-Machnikowa 1960; M. Kaczanowska 1971; R. Schild 1971; R. Schild, H. Królik, J. Mo?cibrodzka 1977, 12; H. Królik 1978; A. Kulczycka-Leciejewiczowa 1979). Grudy czerwonego barwnika s?u?y?y do ozdabiania naczy? i posypywania grobów, a sporadycznie wykorzystywany by? on przez ludno?? kultury pucharów lejkowatych, by? mo?e do malowania cia? (M. Kaczanowska 1989, 360).
Mimo, i? we wczesnych epokach br?zu (od ok. 1800 p.n.e.) nadal du?e znaczenie mia?o wydobywanie i obróbka krzemieni ( szerokie spojrzenie na ca?o?? obszaru Europy ¦rodkowej zob. S. Kadrow 2001), a w znaleziskach z tego okresu spotykany jest krzemie? z Krzemionek Opatowskich, to jednak brak jest ?ladów eksploatacji krzemienia czekoladowego z terenów na pó?noc od Kamiennej (R. Schild 1971).
Równie? nie pojawia si? ju? hematyt, jako barwnik s?u??cy ludno?ci z epoki br?zu. Przyjmuje si?, ?e w tym czasie na terenie Rydna obecna by?a ludno?? kultury trzcinieckiej (M. Gedl 1989, 477; J. Lejawa 1992). W okresie m?odszej epoki br?zu i wczesnej epoki ?elaza (700-400 p.n.e.) zamieszkiwa?a nad Kamienn? ludno?? kultury ?u?yckiej, a nast?pnie kultury grobów podkloszowych (K. Ja?d?ewski 1931, 65; H. Modrzewska 1983, 179).