Trzeba si? tylko bacznie rozgl?da?. Reporta? z "Echa Dnia".13 lipca 2007.
Z bada? poradników wynika, ?e w okolicach Skar?yska ?yj? unikatowe gatunki gadów i p?azów. Potwierdzaj? to ostatnie sensacyjne odkrycia.
Na terenie powiatu skar?yskiego ?yj? zwierz?ta, które oryginalno?ci?, w niczym nie ust?puj? swoim tropikalnym krewnym. - Wystarczy rozejrze? sie wokó? siebie, by spotka? stworzenia, które nas zadziwi?. - mówi przyrodnik Andrzej Sta?kowiak.
?wiat zwierz?t fascynuje ludzi, nawet tych, którzy na co dzie? nie maj? wiele wspólnego z przyroda.. St?d popularno?? filmów przyrodniczych. Ciekawie opowiedziane historie o naturze wci?gaj? niemniej ni? mocne kino akcji. Najcz??ciej dowiadujemy si? na temat egzotycznych stworze?, których poza ogrodem zoologicznym nie mamy szans spotka?. A przecie? u nas s? niemniej ciekawe gatunki. Tyle, ?e ma?o kto je zna.
- Dla mnie ka?da wyprawa w teren, najcz??ciej w okolice Skar?yska, ko?czy si? jakim? ciekawym spotkaniem, a nierzadko fascynuj?cym odkryciem. Trzeba si? tytko bacznie rozgl?da? - twierdzi znany skar?yski przyrodnik Andrzej Sta?kowiak.
CHEMICZNE MOTYLE
| Bielinek rzepnik Pieris rapae - ta samiczka zwróci?a moj? uwag? szczególnie intensywnym, ?ó?tym zabarwieniem spodniej strony skrzyde?. | fot. A. Sta?kowiak |
Sta?kowiak jest specjalist? od motyli, opowiada o wyst?puj?cych na naszym terenie najciekawszych gatunkach. - Bardzo popularny i wyst?puj?cy praktycznie wsz?dzie jest bia?o-?ó?ty motyl, bielinek rzepnik. Jego g?sienice wydzielaj? chemiczn? bro?, silnie dra?ni?cy olejek musztardowy, Je?li g?sienica zostanie schwytana przez drapie?nika, substancja powoduje wymioty u napastnika. W ten sposób bielinek „uczy" swoich potencjalnych wrogów, ?e jest niejadalny - opowiada biolog. Inny sposób na zniech?cenie drapie?ników ma przeziernik osowiec. Ca?kowicie bezbronny motyl wygl?dem upodobni? si? do... szerszenia. Laik nie odró?ni gro?nego owada od przeziernika. - To zjawisko nazywane jest mimikr?, osobnik jednego gatunku upodabnia si? do innego, by zapewni? sobie bezpiecze?stwo - wyja?nia przyrodnik. Co ciekawe, samica przeziernika nie ma otworu g?bowego. Przez dwa lata ?yje w drewnie, jako larwa. Posta? doros?a mo?e prze?y? zaledwie siedem dni.
MRÓWCZY OSZUST
| Modraszek telejus Maculinea teleius - okaz sfotografowany na ??ce pod Skarzyskiem. | fot. A. Sta?kowiak |
Ostatnio g?o?no by?o o odkryciu na terenie Skar?yska stanowiska bardzo rzadkiego, znajduj?cego si? w Czerwonej Ksi?dze Gin?cych Zwierz?t, modraszka telejusa. Ten wyj?tkowy, b??kitnoskrzyd?y motyl do ?ycia potrzebuje dwóch elementów - ro?liny o nazwie krwi?ci?g lekarski i obecno?ci jednego gatunku mrówek - w?cieklic. Na krwi?ci?gu modraszek sk?ada jaja, a mrówki... wychowuj? jego potomstwo. - G?sienica telejusa nie do??, ?e jest podobna do larwy mrówki, to wydziela substancje, które niweluj? agresj? w?cieklic. Kiedy mrówki znajd? g?sienic?, zabieraj? j? do mrowiska i karmi? jak swoje m?ode. W dodatku m?ody motyl bezkarnie po?era mrówcze larwy. Po dziesi?ciu miesi?cach w mrowisku wychodzi na zewn?trz i przemienia si? w ?agodnego motyla - zdradza tajniki biologii modraszka Sta?kowiak.
CHRZ?SZCZ NA IMPOTENCJ?
| Oleica krówka Meloë proscarabeus - okaz sfotografowany w lesie na Lipowym Polu. | fot. A. Sta?kowiak |
- Podczas jednej z wypraw na terenie Lipowego Pola spotka?em dziwnego chrz?szcza. To oleica krówka, przypominaj?ca ogromn? mrówk?. Ten gatunek paso?ytuje na le?nych pszczo?ach. Larwy chrz?szcza przyczepiaj? si? do nóg pszczó?, a po dostaniu si? do ich gniazda wyjadaj? miód i jaja swoich ?ywicieli - mówi przyrodnik. Co ciekawa, zaatakowane oleice wydzielaj? dra?ni?c?, ?ó?t? ciecz o nazwie kantarydyna. To nic innego, jak substancja znana jako „hiszpa?ska mucha", popularny afrodyzjak. - Rzeczywi?cie, wywo?uje ona erekcj?. Dawniej podawano ten ?rodek ogierom, by zap?adnia?y jak najwi?cej k??czy. Potem zacz?to stosowa? kantarydyn? u ludzi. Tyle tylko, ?e ta substancja ma silne dzia?ania uboczne, wywo?uj? zapalenie cewki moczowej, a pó?niej p?cherza i nerek. Lekarze ostrzegaj? - dzi? „hiszpa?ska mucha" uczyni z ciebie nami?tnego kochanka, jutro inwalid? - mówi Andrzej Sta?kowiak.
PIASKOWY POTWÓR
| Mrowkolew Myrmeleon formicarius - larwa ?yje w wygrze- banym w piasku lejkowatym zag??bieniu. | fot. molbiol. |
Na terenie powiatu skar?yskiego ziemie s? kiepskiej jako?ci. Przewa?aj? piaszczyste gleby. A to idealnie pasuje zabójcy mrówek - mrówkolwowi. Doros?y owad jest niepozorny, za to jego larwa to prawdziwy drapie?ca. Poka?na, paskudna larwa rodem z taniego horroru zakopuje si? w piasku. Je?li na piaszczystej drodze zauwa?ymy charakterystyczne lejki, a w pobli?u jest mrowisko, mo?na by? pewnym, ?e na ich dnie larwy mrówkolwów czyhaj? na swoje ofiary. Kiedy mrówka znajdzie si? na brzegu lejka, larwa pot??nymi ?uwaczkami „strzela" piaskiem w owada, str?caj?c go na sam dó?. Tam chwyta zdobycz. Mrówkolew wyspecjalizowa? si? w zdobywaniu jednego rodzaju po?ywienia - jego pokarm to niemal wy??cznie du?e mrówki rudnice.
WST?GI W POTOKU
| Minóg strumieniowy Lampetra planeri - wyst?puje w rzekach w okolicach Skar?yska. | fot. naturschutz. |
W czystych wodach Kamionki, ?arnówki i Kamiennej, na kamienistych p?yciznach, latem mo?na zobaczy? niesamowity widok. Na dnie k??bi? si? wst?gi oko?o 20-centymetrowych, srebrzystych „w?gorzyków". To chronione minogi strumieniowe. Takie prawie ryby. Przez kilka lat ?yj? zakopane w dnie, jako larwy - ?luzice. A? przychodzi czas na tar?o i potok mieni si? tysi?cami w??yków. Doros?e minogi maj? opatrzone rz?dami ostrych z?bów okr?g?e przyssawki; Ich krewniacy, minogi morskie, u?ywaj? ich, by przyssa? si? do du?ej ryby i pi? krew. Minóg strumieniowy przysysa si? tylko do kamieni, ?eby nie porwa? go nurt. Nie od?ywia si? i kilka dni po tarle ginie. Jak pacyficzny ?oso?. To zwierz? to relikt, pozosta?o?? po procesie ewolucji. To, ?e ?yje jeszcze w naszych rzeczkach ?wiadczy o ich czysto?ci. Minoga nie warto próbowa? schwyta? w r?k?. Jest bardzo ?wawy i bez trudu znajdzie drog? do palca ?apacza. A to boli.
SMOKI 1 ?ABA NA DRZEWIE
| Traszka górska Triturus alpestris - zwi?ksza obszar wyst?powania, w okolicach Skar?yska osi?ga pó?nocn? granic? swojego zasi?gu. | fot. P.Rzuchowski. |
Z bada? Andrzeja Sta?kowiaka i zaprzyja?nionych z nim przyrodników wynika, ?e w okolicach Skar?yska ?yj? unikatowe gatunki gadów i p?azów. Niedawno sensacj? by?o odkrycie w samym Skar?ysku stanowisk traszki górskiej. - To niewielki p?az, wi?kszo?? ?ycia sp?dzaj?cy w wodzie. Jest ca?kowicie niegro?ny, za to wygl?da jak bajkowy smok. Z wy?upiastymi oczami, ogonem i... niesamowitymi barwami. Kolorami nie ust?puje motylom. Ma jaskrawopomara?czowy brzuch i b??kitne boki. W Suchedniowie mo?na z kolei znale?? mierz?c? kilkana?cie centymetrów traszk? grzebieniast?, najwi?kszego naszego p?aza z tego rodzaju. Jak si? okazuje, popularnym u nas gatunkiem jest malutka, mocno seledynowa rzekotka drzewna. Ta ma?a ?abka, wyst?puj?ca pospolicie na lagunach ko?o skar?yskiej oczyszczalni ?cieków, nie do??, ?e swoim g?osem przypomina ptasi ?piew, to podobnie jak ptaki ?yje na drzewach. Dzi?ki przyssawkom na ko?cach palców bez trudu wspina si? po pniach i li?ciach. Kolejn? rewelacj? jest stwierdzenie przez Sta?kowiaka na terenie Skar?yska bardzo rzadkiego gatunku w??a, gniewosza plamistego. Ten gad ?ywi si? g?ównie jaszczurkami. Cho? jest niewielki, swoj? nazw? nosi nieprzypadkowo. Jest odwa?ny, schwytany przez cz?owieka nie waha si? ugry??. Na szcz??cie nie jest jadowity, za to ?ci?le chroniony.
SPI?ARNIA NA KRZAKU
| Spi?arnia dzierzby g?siorka Lanius collurio na krzaku tarniny. | fot. A. Sta?kowiak. |
Czasem na rosn?cych w?ród pól krzakach tarniny mo?na zobaczy? makabryczny widok. Na kolcach wisz? martwe owady i jaszczurki. To nie efekt okrutnej zabawy dzieci, tylko... spi?arnia dzierzby g?siorka. - To bardzo popularny ptak, mo?na go spotka? wsz?dzie. Ma w zwyczaju gromadzenie zapasów po?ywienia. Schwytan? zdobycz nabija na kolce krzewów, ?eby zje?? je pó?niej - opowiada Andrzej Sta?kowiak, pokazuj?c fotografi? z nadzian? na kolec jaszczurk? ?yworódk?. Nad rzekami nadal mo?na zobaczy? pi?knego, b??kitnego ptaka. To do?? rzadki zimorodek. Niewielki ptak w nadrzecznych skarpach kopie g??bokie nory, w których si? gnie?dzi. A poluje na ryby, czatuj?c na nie ze zwisaj?cych nad wod? ga??zi. Takich kolorowych, ptasich „pere?ek" jest wi?cej, jak cho?by spotykany nad Kamienn? w dzielnicy ?y?wy dudek. Do jego gniazda lepiej nie podchodzi?, piskl?ta w razie niebezpiecze?stwa odwracaj? si? ty?em do napastnika i wystrzykuj? w jego kierunku cuchn?c?, trudn? do usuni?cia ciecz.
JADOWITA MYSZ PODWODNA
| Rz?sorek rzeczek Neomys fodiens wodny, jadowity ssak. | fot. natuurbeleving. |
Równie? nad Kamienn?, a w?a?ciwie w jej nurtach ?yje ma?y gryzo?, rz?sorek rzeczek. Z wygl?du przypomina znan? przez dzia?kowców ryjówk?. Ale przystosowa? si? do ?ycia w wodzie. Poluje na owady, a tak?e ?aby i ryby niemal tak du?e, jak on sam. - Wyj?tkowo?? rz?sorka polega na tym, ?e jest jadowity. To ewenement w ?wiecie ssaków - ocenia skar?yski biolog. Rzeczywi?cie, rz?sorki zawartym w ?linie jadem potrafi? sparali?owa? bardzo du??, jak na tego ma?ego, mierz?cego co najwy?ej 10 centymetrów drapie?c?, ofiar?. Oczywi?cie ryjówka nie mo?e by? niebezpieczna dla cz?owieka. W suchedniowskich i bli?y?skich lasach ?yje za to o wiele wi?kszy drapie?nik. Po pó?wieczu nieobecno?ci w ?wi?tokrzyskie wróci?y wilki. I to w?a?nie na teren naszego powiatu. Ta sensacyjna wiadomo?? odbi?a si? szerokim echem. Le?nik Artur Milanowski bada bytuj?c? u nas watah?. Jego zdaniem wilki si? rozmna?aj? i jest ich coraz wi?cej. Ale zobaczy? tego drapie?nika jest niezwykle trudno. -Wystarczy spojrze? pod nogi, rozejrze? si?, by spotka? fascynuj?ce zwierz?ta. Zach?cam wszystkich do poznawania naszej przyrody, naprawd? kryje ona wiele tajemnic - zach?ca Andrzej Sta?kowiak.
Echo Dnia; 13.07.2007
Mateusz BOLECHOWSKI bolechowski@echodnia.eu Prawa autorskie © Skar?yski Wortal Turystyczny Wszystkie prawa zastrzeżone. Opublikowane: 2007-07-14 (9309 odsłon) [ Wróć ] |